Hoe ziet het eruit als het CBS een statistiek van mijn mening maakt?

Het dalende aantal aardbeientelers, singles op vakantie, goederenvervoer over het spoor, of het vertrouwen van producenten in de industrie: ik heb jarenlang de dagelijkse nieuwsberichten van het CBS langs zien komen. En afgelopen week ben ik zelf een statistiek geworden. Het CBS vroeg naar mijn mening. Ik laat jullie zien hoe zoiets in zijn werk gaat.

Eind mei krijg ik een brief van het CBS op de deurmat. Het betreft een verzoek om een vragenlijst over mijn persoonlijke veiligheid (hier meer informatie over dat onderzoek). Normaal krijg ik als journalist enkel persuitnodigingen of iets dergelijks, dus het is interessant dat ik eens aan de andere kant van de nieuwsvoorziening sta.

De brief bevat het volgende: Een introductie (zie hieronder)

De inleiding van de eerste brief.

Daaronder staan een url, gebruikersnummer en inlogcode om de vragenlijst online in te vullen. En de volgende afsluiter:

Niet iedereen wil of kan een vragenlijst invullen op internet. Daarom kan een medewerker van het CBS u over enkele weken bellen als de vragenlijst dan nog niet is ingevuld.

Ik besluit te wachten met invullen. Wat gebeurt er als ik niet reageer? Hoe graag wil het CBS mijn mening?

De eerste herinnering

Eind juni komt de eerste herinnering binnen: een dikkere envelop dan de vorige keer. Ditmaal is het een inleidende brief, een dikke vragenlijst en een retourenvelop. Ik kan nu dus alle vragen van tevoren inzien. Hier een paar foto’s uit die vragenlijst, die maar liefst 43 pagina’s dik is.

Weinig indrukwekkende kaft. Flashbacks naar mijn studententijd. Lijkt wel een overhoring.
Wie is je vader, wie is je moeder? Elk begin van elke vragenlijst, ooit.
Heftige eerste vragen.
Veel van dit soort verwijzingen. Je hoeft dus niet alle 43 pagina’s door te nemen.

Het gaat dus om een vragenlijst met meerdere paden naar het einde. Als je nooit in aanraking bent gekomen met onveilige situaties in je eigen woning, dan heb je de kortste route. Mocht je ooit zijn aangerand, met een mes zijn aangevallen of zelf zo’n daad hebben begaan, dan krijg je meerdere vragen over het hoe en waarom.

Uiteraard vul ik deze vragenlijst nog niet in. Ik wil gebeld worden. In de inleidende brief staat echter wel een deadline: 31 augustus. Dit kan nog wel even duren.

De tweede herinnering

Begin juli komt de tweede herinnering binnen. Eigenlijk veschilt die op geen enkel punt van de eerste herinnering. Het CBS wacht inmiddels al bijna twee maanden op mijn antwoord.

De derde (en laatste) herinnering

Vlak na de tweede herinnering komt het verlossende telefoontje. Een vriendelijke dame van het CBS vraagt of ik de brieven heb ontvangen. Ik antwoord bevestigend. Zij legt uit dat het om de vragenlijst Persoonlijke Veiligheid 2017 gaat. Dat had ik gezien. Tijd om een paar vragen te stellen.

Waarom ben ik geselecteerd?
‘Wij doen bij elke vragenlijst een willekeurige steekproef uit de Basisregistratie Personen. En u bent deze keer degene die is geselecteerd. Dat is puur toevallig.’

Is het verplicht om deze vragenlijst in te vullen?
‘Nee, wij kunnen u uiteraard niet verplichten om de vragenlijst in te vullen. Het is echter wel belangrijk dat u het invult.’

Waarom eigenlijk?
‘Als te weinig personen het invullen, dan hebben wij een onrepresentatieve vragenlijst. Uw mening staat voor een grotere groep personen, dus elke persoon die niet mee doet, merken we in de betrouwbaarheid van het onderzoek. Daarom dat wij ook nabellen.’

Oke, ik ga de vragenlijst sowieso invullen hoor.
‘Enorm bedankt. Als u verder nog vragen heeft, dan hoor ik het graag.’

Die heb ik niet. En blijkbaar wil het CBS erg graag mijn mening. In 2,5 maand tijd krijg ik een uitnodiging voor de online vragenlijst, twee papieren herinnering met een papieren versie van de vragenlijst, en een telefoontje van een CBS-medewerker die de tijd neemt om alle vragen te beantwoorden.

Lang genoeg gewacht. Tijd om de online vragenlijst in te vullen.

De online vragenlijst

Het hele online proces gaat vrij soepel. Ik heb van elke grote stap een screenshot gemaakt.

Het lijkt mijn belastingaangifte wel.
Uitleg over hoe de vragenlijst werkt. Klein minpuntje: erg kleine letters en logo’s, en ik zie geen mogelijkheid om het beter leesbaar te krijgen.
Kloppen de gegevens die uit de Basisregistratie Personen zijn gehaald?
Mijn privacy is gewaarborgd, wordt nogmaals verteld. Hierna nog een paar schermen met uitleg.
De eerste vraag, die je ook op papier zag staan. Beide kanten van huiselijk geweld worden bevraagd: ben ik slachtoffer of dader?
Het einde van de vragenlijst, met doorverwijzingen naar Stichting Correlatie en politie.

Nu is het afwachten totdat mijn mening definitief tot een statistiek en nieuwsfeit is verwerkt. Als er tenminste niet nog meer pestkoppen als ik zijn geweest die hebben gewacht met invullen.